Την αφορμή για τις σκέψεις αυτές μου την έδωσε ένα κείμενο στο suit.gr. Γράφει ο Γιώργος Αναγνωστόπουλος για ένα βιβλίο του Sir Ken Robinson που ανακάλυψε χάρη στο GetGlue, ένα πρόσθετο του Firefox που προτείνει επιλογές στο χρήστη με βάση τις ιστοσελίδες στις οποίες αυτός συχνάζει:
Μου φάνηκε ενδιαφέρον, οπότε αποφάσισα να αγοράσω το βιβλίο του. Μπήκα στο Amazon (το οποίο είναι ένα πολύ πρακτικό και χρήσιμο social network από μόνο του με σχόλια, reviews και αυτοματοποιημένες προτάσεις για τον καθένα), βρήκα το βιβλίο στην έκδοση για Kindle, το αγόρασα με την υπηρεσία 1-click (χωρίς να δίνω πάλι τα στοιχεία μου, την πιστωτική κλπ) και σε δύο λεπτά το είχα κατεβάσει στο iPad μου και το διάβαζα. Μέχρι το βράδυ της Κυριακής είχα διαβάσει το βιβλίο.
Για δείτε πόσα social media συνεργάστηκαν γι αυτό:
Το GetGlue που μου πρότεινε μια σελίδα με το video του SKR.
Η Wikipedia, γραμμένη αποκλειστικά από χρήστες, όπου πήγα μετά για να διαβάσω για τον SKR.
Το Amazon, με σχόλια και βαθμολογία για το βιβλίο από χρήστες, όπου ενημερώθηκα για τις γνώμες τους για το βιβλίο του SKR.Όλα αυτά συνετέλεσαν στο να αγοράσω ένα βιβλίο, αλλά θα μπορούσε να είχε συμβεί κάτι αντίστοιχο για να με κάνει να δω μια ταινία, να προτιμήσω ένα ξενοδοχείο, να διαλέξω ένα ταξιδιωτικό προορισμό, ένα εστιατόριο, να αγοράσω ένα laptop, να αγοράσω ένα έπιπλο…
Αν ήθελα να αγοράσω το δικό σας προϊόν, ποιά social networks θα μου το πρότειναν; Και ποιά η παρουσία σας σε αυτά;
Ο Αναγνωστόπουλος προσεγγίζει το θέμα κυρίως από την οπτική του marketing και της προώθησης προϊόντων μέσω των social media. Εμένα μου καρφώθηκε η εξής ιδέα στο μυαλό, μάλλον επειδή περίπου ταυτόχρονα διάβασα δύο άρθρα στο ReadWriteWeb για τα πλεονεκτήματα των eBooks έναντι των τυπωμένων βιβλίων και, αντιστρόφως, τα πλεονεκτήματα των τυπωμένων βιβλίων έναντι των eBooks:
Ποιο ρόλο παίζει πλέον η τεχνολογία στην διακίνηση και ανάγνωση βιβλίων; Αν το μέλλον της διακίνησης και ανάγνωσης βιβλίων είναι κατεξοχήν ηλεκτρονικό, ποιες επιπτώσεις δημιουργούνται για τον τρόπο που οι αναγνώστες ανακαλύπτουν, επιλέγουν και τελικά διαβάζουν βιβλία;
Το θέμα έχει πολύ βάθος· προς το παρόν με ενδιαφέρουν οι εξής αλλαγές, που μου φαίνονται θεμελιώδεις:
Με την άφιξη των ψηφιακών βιβλίων είναι ίσως η πρώτη φορά που η τεχνολογία παίζει κυρίαρχο ρόλο στη διαδικασία της ανάγνωσης· το ηλεκτρονικό βιβλίο μπορεί να αναγνωσθεί μόνο μέσω ενός eReader. Το βιβλίο παύει έτσι να είναι ένα φυσικό αντικείμενο, με το οποίο ο κάθε αναγνώστης συνδέεται και με άλλους τρόπους και όχι μόνο με το περιεχόμενο, το κείμενο.
φωτογραφία από τον striatic στο flickr
Πόσες φορές έχει τύχει να εντοπίσετε ένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη σας ή άλλου μόνο επειδή θυμάστε το χρώμα του εξώφυλλου ή το πάχος του; Έχει τύχει να αγοράσετε μια καινούργια έκδοση ενός βιβλίου που ήδη κατέχετε επειδή έχει καλύτερο εξώφυλλο, χαρτί ή τυπογραφική εμφάνιση; Αν ναι, καταλαβαίνετε τι εννοώ. Μήπως κάποιο βιβλίο σας είναι πολύτιμο επειδή έχει μέσα σημειώσεις δικές σας ή κάποιου αγαπημένου προσώπου ή κάποιο άλλο κείμενο, άσχετο με το βιβλίο, που συνδέεται με κάποια γλυκιά (ή πικρή) ανάμνηση στο μυαλό σας;
Πέρα από τις λειτουργίες αυτές του βιβλίου που είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να αναπληρωθούν από τα eBooks, βλέπω ένα ακόμη ζήτημα: την τεχνολογία ως προϋπόθεση για την ανάγνωση. Να τι εννοώ:
Η πρόσβαση του αναγνώστη στο τυπωμένο βιβλίο ρυθμίζεται μέχρι σήμερα από απλούς κανόνες. Όταν χρειάζομαι ένα βιβλίο μπορώ να το αγοράσω, ή, αν η αγορά δεν μου είναι δυνατή για οποιοδήποτε λόγο, να το δανειστώ από ένα πρόσωπο ή μια βιβλιοθήκη. Η τεχνολογία έχει να κάνει μόνο με τη διαδικασία παραγωγής ενός βιβλίου (χωρίς την τεχνολογία της τυπογραφίας δεν θα υπήρχαν τυπωμένα βιβλία) αλλά όχι με τη διακίνηση και την ανάγνωσή του. (Ας αφήσουμε στην άκρη το ποια βιβλία τυπώνονται και γιατί για άλλη αφορμή).
Εικόνα από τον χρήστη crunchyfootsteps στο flickr
Για να διαβάσω ένα eBook χρειάζομαι όμως μία επιπλέον ηλεκτρονική συσκευή, έναν ενδιάμεσο. Μέχρι τώρα όποιος ήξερε γραφή και ανάγνωση είχε πρόσβαση σε βιβλία (έστω σε ελάχιστα, αν ζούσε σε μια χώρα του τρίτου κόσμου, χωρίς βιβλιοθήκες και άλλη τέτοια υποδομή). Με την άφιξη των eBooks, και κυρίως με την άφιξη νέων συσκευών ανάγνωσης όπως το iPad, αυτό πλέον δεν αρκεί. Η ανάγνωση σχετίζεται άμεσα με την πρόσβαση σε ηλεκτρονικές συσκευές και, βεβαίως, με την απόκτηση των απαραίτητων γνώσεων για τη χρήση τους. Και αυτό ανεβάζει, σε αρκετές περιπτώσεις, ψηλά τον πήχη για την ανάγνωση βιβλίων.
Θα επανέλθω στο θέμα με περισσότερα στο μέλλον.